Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được bắt đầu thực hiện  từ năm 2000. Đây là cuộc vận động lớn mang tính toàn dân, toàn diện, với mục đích nâng cao ý thức và trách nhiệm của mỗi người dân trong quan hệ với gia đình và cộng đồng, môi trường tự nhiên và xã hội, theo những tiêu chí hướng tới nâng cao chất lượng sống cho người dân cả về vật chất lẫn tinh thần. Phong trào đã bao quát nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, gắn với nhiều cuộc vận động như: “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”, giúp đỡ nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo; thực hiện nếp sống văn hóa, thực hiện kỷ cương, pháp luật; xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở và phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao; xây dựng tư tưởng chính trị lành mạnh.

Xã Gia Lộc, huyện Chi Lăng là xã thuộc xã vùng I của huyện Chi Lăng, cách trung tâm của huyện 12km, có diện tích tự nhiên là 4.166,25 ha. Phía Đông giáp với xã Mai Sao; phía Tây giáp với xã Bằng Mạc và xã Bằng Hữu; phía Nam giáp với xã Thượng Cường - huyện Chi Lăng; phía Bắc giáp với xã Tràng Phái và xã Yên Phúc- huyện Văn Quan. Xã gồm có 09 thôn, tổng số 906 hộ, dân số có 4.260 người gồm có 4 dân tộc cùng sinh sống đoàn kết, trong đó Dân tộc Tày chiếm 27%, Dân tộc Nùng chiếm 72%, còn 1% là dân tộc Kinh và dân tộc khác. Về đời sống của nhân dân chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, một số buôn bán và dịch vụ nhỏ lẻ, toàn xã có 09/09 thôn được sử dụng điện lưới Quốc gia.

Trong thời gian qua xã luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của huyện ủy, UBND và các phòng, ban chuyên môn của huyện; sự đổi mới, sáng tạo, đoàn kết trong tập thể Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ và các tổ chức đoàn thể; sự đồng tình ủng hộ của Nhân dân trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh trật tự, xây dựng chính quyền ở địa phương. Lĩnh vực kinh tế được duy trì ổn định và phát triển; văn hóa - xã hội tiếp tục có nhiều tiến bộ, an sinh xã hội cơ bản được đảm bảo; Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân được chú trọng...

1. Kết quả thực hiện nội dung phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ở xã Gia Lộc, huyện Chi Lăng

 Việc triển khai thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng văn hóa” luôn được sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên, sát sao của cấp ủy, chính quyền, Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” của huyện Chi Lăng; sự phối hợp của các ngành tại địa phương tại địa bàn; đặc biệt  sự đổi mới, sáng tạo, đoàn kết trong tập thể Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ và các tổ chức đoàn thể và sự đồng thuận hưởng ứng tích cực tham gia của Nhân dân. Do vậy, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” của xã đã đạt được những kết quả tích cực, quan trọng trên các lĩnh vực sau

Về xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh

Cấp uỷ, chính quyền địa phương luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng và tổ chức thực hiện dân chủ tại xã. Hằng năm xây dựng quy chế hoạt động, chương trình công tác, cụ thể hoá các văn bản thực hiện dân chủ ở cơ sở thành quy chế, quy định của địa phương, thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tế. Thực hiện nghiêm túc việc công khai, những nội dung cần công khai cho Nhân dân và thát huy tốt quyền làm chủ của nhân dân trong bàn, quyết định về các phương án, kế hoạch,như: kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, công trình đầu tư và thứ tự ưu tiên, tiến độ thực hiện; phương án đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư liên quan đến dự án; quy hoạch kế hoạch sử dụng đất chi tiết và phương án điều chỉnh, quy hoạch khu dân cư trên địa bàn xã; các chủ trương, kế hoạch vay vốn để phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo,..

Xây dựng đời sống văn hóa vui tươi thông qua các hoạt động văn hóa văn nghệ quần chúng, phong trào thể dục thể thao. Hằng năm dưới sự chỉ đạo của Đảng ủy, UBND xã phối hợp với các đoàn thể xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động mừng đảng, mừng xuân, kế hoạch tổ chức Chương trình giao lưu văn nghệ quần chúng chào đón năm mới và nhân kỷ niệm các ngày lễ, ngày kỷ niệm trọng đại của đất nước, của tỉnh; Tiếp tục duy trì và phát triển hoạt động Câu lạc bộ Hát then của xã, Câu lạc bộ văn nghệ, dân vũ, thể thao thôn Lũng Mắt, đội múa Xiêng Tâng thôn Lũng Nưa do Thầy Hoàng Văn Khuyến (Tào Dung) làm đội trưởng, mang đậm đà bản sắc dân tộc Nùng đã được truyền dạy qua 6 đời, có trang phục truyền thống múa đặc thù với các dụng cụ múa, nhạc như cờ, trống, chiêng, tù và... các hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng ở xã Gia Lộc đã góp phần xây dựng, bồi đắp lý tưởng cách mạng, giá trị chân, thiện, mỹ; ngăn chặn, đẩy lùi hiệu quả việc phát tán, truyền bá các văn hóa phẩm độc hại vào địa bàn; nâng cao đời sống, nhu cầu hưởng thụ văn hoá tinh thần của Nhân dân. Phong trào thể dục thể thao quần chúng, trong trường học được triển khai sâu rộng  trên địa bàn xã và có chiều hướng phát triển cả về số lượng và chất lượng, những môn thể thao được Nhân dân ưu thích và thường xuyên luyện tập như: Bóng đá, Bóng chuyền hơi, Câu lông, đi bộ, nhảy shuffle dance…tỷ lệ người dân thường xuyên tham gia luyện tập thể dục thể thao ước đạt 20%.

Xây dựng nếp sống văn hóa, tiến bộ, văn minh trong việc cưới, việc tang. Đảng ủy, chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện nghiêm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang; đưa nội dung thực hiện nếp sống văn minh vào hương ước, quy ước thôn, bản cho Nhân dân ký thực hiện. Đối với việc cưới: Tổ chức theo quy định của pháp luật về hôn nhân, gia đình và các quy định khác có liên quan. Tiệc cưới được tổ chức trang trọng, tiết kiệm, phù hợp với phong tục, tập quán, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc và phù hợp với hoàn cảnh của hai gia đình. Đối với việc tang: Được tổ chức gọn nhẹ, tiết kiệm, phù hợp với phong tục, tập quán của địa phương và hoàn cảnh gia đình người qua đời. Không để người chết quá 48 giờ kể từ khi phát tang. Đối với việc tang không còn những hủ tục lạc hậu có tính chất mê tín, việc tổ chức ăn uống trong lễ tang chỉ thực hiện trong gia đình, nội tộc, hội hiếu đến giúp đỡ gia đình, đảm bảo công tác phòng, chống dịch và vệ sinh, an toàn thực phẩm…các hủ tục lạc hậu đã dần được xóa bỏ.

Xây dựng gia đình văn hóa, hạnh phúc, tiêu biểu; khu dân cư văn hóa, tiêu biểu

Phong trào nuôi con khỏe, dạy con ngoan, ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền, tham gia các hoạt động nhân đạo, từ thiện, đền ơn đáp nghĩa, gia đình sản xuất kinh doanh giỏi, tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, lao động công ích xây dựng đường giao thông nông thôn, phát quang đường làng, ngõ xóm… Trên địa bàn xã không còn tình trạng tảo hôn, bạo lực gia đình, tệ nạn xã hội dần được đẩy lùi. Công tác chăm sóc người già, chăm sóc bảo vệ trẻ em luôn được quan tâm, chăm sóc giúp đỡ. Hiện nay (tính đến tháng 4/2024), số hộ gia đình được công nhận đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” hàng năm chiếm tỷ lệ trên 89% (mục tiêu đến năm 2026, tỷ lệ hộ gia đình văn hóa đạt 90%).

Song song với phong trào xây dựng gia đình văn hóa, phong trào xây dựng khu dân cư văn hóa được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền các đoàn thể. Hiện nay có 09/9 thôn đều xây dựng quy ước, hương ước thôn bản và được UBND huyện phê duyệt; 09/9 thôn có nhà văn hóa; các thôn chủ động, thường xuyên tổ chức vệ sinh đường làng, ngõ xóm, làm tốt việc bảo vệ môi trường; nêu cao tinh thần đoàn kết cộng đồng cùng nhau phát triển các mặt kinh tê, văn hóa xã hội; tổ chức thực hiện tốt các hoạt động thăm hỏi, nhân đạo, từ thiện; tích cực tham gia các hoạt động thể dục thể thao, phong trào thi đua yêu nước nói chung và phong trào xây dựng nông thông mới, xây dựng khu dân cư văn hóa nói riêng nhằm không ngừng cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

Kết quả triển khai thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” trong giai đoạn mới

Việc xây dựng cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa đã tạo được sự đồng thuận, thống nhất cao trong Đảng bộ, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân. Thực hiện có hiệu quả các phong trào, như: “Gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc”, “Gia đình 5 không, 3 sạch”, “Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi”; “Nghĩa tình đồng đội", “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”... tuyên truyền, vận động các hộ gia đình chỉnh trang cổng nhà, cải tạo vườn hộ gia đình, nhà tắm nhà tiêu hợp vệ sinh, chỉnh trang đường làng ngõ xóm...; vận động Nhân dân cùng chung tay thực hiện tốt công tác vệ sinh môi trường. Qua rà soát bộ tiêu chí xã Nông thôn mới nâng cao, giai đoạn 2021 – 2025, tính đến tháng 6/2024 xã đạt 09/19 tiêu chí.

  Hằng năm, Đảng ủy, UBND xã đăng ký đạt “Cơ quan đạt chuẩn văn hóa”; quán triệt, triển khai đến cán bộ, công chức (CBCC) xã cùng thi đua phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, phần đấu xây dựng cơ quan đạt chuẩn “Cơ quan văn hóa” theo 3 tiêu chuẩn được quy định tại Thông tư số 08/2014/TT-BVHTTDL, ngày 24/9/2014 của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch.

Kết quả thực hiện phong trào gắn với thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội

Phong trào và cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh" của xã ngày càng được nâng lên, tạo ra sức mạnh tinh thần, vật chất to lớn, làm chuyển biến căn bản về nhận thức trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân về xây dựng đời sống văn hóa; phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại, góp phần ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật, các tệ nạn xã hội, các thói hư tật xấu, làm lành mạnh hơn các mối quan hệ gia đình và cộng đồng dân cư.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc thực hiện Phong trào trên địa bàn xã Gia Lộc trong thời gian qua còn gặp một số hạn chế, khó khăn đó là: Việc triển khai thực hiện Phong trào ở một số thôn đạt hiệu quả chưa cao, còn mang tính chung chung; công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đôi khi chưa thường xuyên, kịp thời; công tác phối hợp giữa các tổ chức đoàn thể, Ban Công tác mặt trận thôn và Ban Chỉ đạo xã đôi khi chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ, các đoàn thể ở thôn còn lúng túng trong việc triển khai thực hiện; việc bình xét các gia đình, thôn văn hóa ở một số thân còn chậm; công tác khen thưởng, động viên những tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu trong thực hiện phong trào còn hạn chế; cơ sở vật chất phục vụ cho sự nghiệp văn hóa trên địa bàn xã chưa đáp ứng được yêu cầu, huy động các nguồn xã hội hóa còn khó khăn kinh phí chi hỗ trợ mua trang thiết bị, dụng cụ thể thao cho thôn còn hạn chế ảnh hưởng đến việc thu hút tập hợp người dân tham gia phong trào thể dục thể thao ở cơ sở.

2. Một số giải pháp đẩy mạnh thực hiện Phong trào gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã Gia Lộc trong thời gian tới

Một là, Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền; tuyên truyền, triển khai chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước

Đảng ủy, UBND xã cần tiếp tục có những chỉ đạo sát sao hơn nữa đến việc thực hiện phong trào của Ban Chỉ đạo thực hiện phong trào; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức đoàn thể và toàn xã hội trong thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, vận động, giám sát, phản biện xã hội về lĩnh vực nông thôn mới, đô thị văn minh.

Làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhằm nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa và tầm quan trọng của nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, bởi lẽ trong xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh người dân vừa là người làm vừa là người thụ hưởng. Do vậy, tuyên truyền, vận động để người dân tích cực tham gia đóng góp công sức xây dựng nông thôn mới một cách tự nguyện vì lợi ích và trách nhiệm trong việc xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh thông qua thực hiện Cuộc vận động. Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tuyên truyền phù hợp với thực tiễn của địa phương như: Tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh, thông qua các buổi giao lưu văn hóa, văn nghệ; tuyên truyền qua các cuộc sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt chi hội, chi đoàn, tuyên truyền thông qua các hình ảnh trực quan; hội thi tìm hiểu pháp luật, qua khai thác, sử dụng tủ sách pháp luật ở cơ sở, các buổi tọa đàm, tuyên truyền lưu động...

Các cấp chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên phát huy dân chủ, tạo điều kiện để Nhân dân tự quản, tự bàn bạc quyết định Chương trình xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh ở địa phương. Tích cực tăng cường tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức, nội dung phong phú để người dân nâng cao ý thức, tự giác tham gia thực hiện Cuộc vận động tại địa phương, cơ sở.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát trong việc bình xét danh hiệu “gia đình văn hóa” hàng năm nhằm đảm bảo việc bình xét được thực hiện đảm bảo khách quan, chính xác.

Hai là, nâng cao năng lực của chủ thể  thực hiện Cuộc vận động

- Nâng cao năng lực cán bộ Mặt trận ở cơ sở

Nâng cao năng lực cán bộ Mặt trận ở cơ sở và lực lượng nòng cốt trong triển khai thực hiện Cuộc vận động. Với chức năng, nhiệm vụ của mình, cán bộ Mặt trận cơ sở tham gia trực tiếp tổ chức các hoạt động để kết nối Nhân dân và giải thích để Nhân dân thấy được lợi ích và tích cực tham gia thực hiện xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.

Đổi mới phương pháp, hình thức tập huấn cho cán bộ Mặt trận chuyên trách theo hướng tổ chức các lớp tập huấn chuyên đề chuyên sâu về kỹ năng, nghiệp vụ công tác Mặt trận. Có hình thức để tổ chức trao đổi kinh nghiệm, trao đổi các mô hình hay giữa các địa phương. Muốn nâng cao chất lượng nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh ở cơ sở, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, huyện cần khảo sát thực tiễn, xây dựng kế hoạch để tổ chức hướng dẫn, tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ Mặt trận các cấp, nhất là cấp cơ sở và Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư để thực hiện nhiệm vụ theo quy định.

- Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở thôn

Đối với đội những người hoạt động không chuyên trách ở thôn, Ban công tác mặt thôn, về cơ bản đều chưa qua đào tạo trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị, vì vậy trong thực hiện nhiệm vụ được giao, về cơ bản đội ngũ này thực hiện theo kinh nghiệm thực tế với sự nhiệt tình, trách nhiệm, do vậy Đảng ủy, chính quyền cần đặc biệt quan tâm thường xuyên cử tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn do cấp trên tổ chức.

Đảng ủy, chính quyền xã tiếp tục quan tâm và có chính sách ưu đãi, thu hút những người đã được đào tạo trình độ chuyên môn tham gia công tác (làm trưởng thôn, bí thư chi bộ), Ban công tác mặt trận thôn và các chi hội đoàn thể ở thôn… nhằm tránh lãng phí nguồn nhân lực và góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động ở thôn.

Ba là, thực hiện tốt công tác phối hợp giữa các tổ chức đoàn thể, giữa Ban Công tác mặt trận thôn và Ban Chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” xã.

Cần có sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện giữa Ban Chỉ đạo phong trào, Ban Công tác mặt trận thôn và các tổ chức đoàn thể; phân công công việc cụ thể, rõ ràng cho thành viên các ban, tránh tình trạng chồng chéo, không nhất quán trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo trong triển khai thực hiện...

Trên cơ sở Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 và tiêu chí đô thị văn minh, hàng năm cần lựa chọn nội dung, chủ đề phù hợp để xây dựng Chương trình phối hợp thông qua Cuộc vận động, các nhiệm vụ cần tập trung phối hợp nâng cao hiệu quả đó là: (1) Phối hợp hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo để đảm bảo các tiêu chí về nhà ở trong xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh - đây là một trong những tiêu chí khó thực hiện, cần phải được sự hỗ trợ từ nhà nước và nguồn xã hội hóa từ hoạt động an sinh xã hội; (2) Phối hợp trong hoạt động giám sát việc công nhận các tiêu chí về xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh khi hoàn thiện hồ sơ đề nghị xét công nhận đơn vị đạt chuẩn và sau khi đạt chuẩn để đảm bảo tính thực chất và bền vững trong xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.

Đối với mỗi nội dung, mỗi phần việc do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên đảm nhiệm cần có mô hình và kết quả cụ thể. Do vậy, để nâng cao chất lượng thực hiện Cuộc vận động, cần thiết phải thành lập nhóm liên ngành; xây dựng quy chế hoạt động; quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng tổ chức; định kỳ họp nhóm và thông tin trao đổi kết quả thực hiện, có như vậy mới phát huy được thế mạnh của từng tổ chức và hạn chế được sự chồng chéo về nội dung trong quá trình tổ chức thực hiện.

Bốn là, thực hiện tốt công tác biểu dương, khen thưởng; phát hiện, xây dựng và nhân rộng các mô hình, gương điển hình tiên tiến trong thực hiện phong trào.

Thường xuyên tuyên truyền, phố biến, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trên các phương tiện thông tin đại chúng và các buổi sinh hoạt tập thể. Định kỳ tổ chức Hội nghị tuyên dương các cá nhân, tập thể xuất sắc trong phong trào ở các thôn.

Lấy kết quả (thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” là một trong các tiêu chuẩn để bình xét các danh hiệu thi đua của các cá nhân và tập thể hàng năm. Chú trọng công tác thi đua khen thưởng, động viên, cổ vũ phong trào phù hợp với các quy định của Luật thi đua - Khen thưởng.

UBND xã cần làm tốt công tác thi đua khen thưởng hàng năm với các hình thức trao tặng bằng khen, cổ vũ, động viên kịp thời, góp phần xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh trong nhân dân. Đây là một biện pháp có ý nghĩa to lớn trong việc khích lệ, động viên các tầng lớp Nhân dân tham gia các phong trào văn hóa cộng đồng cũng như sáng tạo ra các giá trị văn hóa mới./.

ThS. Tạ Thị Hồng

Phòng Tổ chức, hành chính, thông tin, tư liệu