Xây dựng nông thôn mới (NTM) là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân và hệ thống chính trị, là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương trên cả nước.
Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 Hội nghị lần thứ Bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Nghị quyết số 24/2008/NQ-CP ngày 28/10/2008 của Chính phủ về xây dựng nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã được triển khai quyết liệt, đồng bộ, rộng khắp cả nước, đạt những kết quả tích cực. Nghị quyết số 25/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 cũng đã xác định mục tiêu xây dựng NTM trong thời gian tới: phấn đấu đến năm 2025 có ít nhất 80% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó, có khoảng 40% số xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 10% số xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có ít nhất 50% huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn NTM; trong đó, có ít nhất 20% số huyện đạt chuẩn được công nhận là huyện NTM nâng cao và huyện NTM kiểu mẫu… phong trào xây dựng nông thôn mới đang được triển khai và xây dựng tích cực. Nhiều địa phương bộ mặt nông thôn từng bước khởi sắc, trong đó tỉnh Lạng Sơn đã xác định đúng đắn quan điểm, phương châm “Xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên, liên tục, lâu dài, có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc”; đặt mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, phát triển địa phương thịnh vượng, tiệm cận với khu vực đô thị, đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ, hiện đại, kết nối chặt chẽ với quá trình đô thị hóa...
Trong quá trình đó, đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp xã có vai trò quan trọng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện những đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhất là thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã là những người trực tiếp đưa đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với người dân và là người tổ chức để Nhân dân thực hiện. Muốn xây dựng nông thôn mới giàu đẹp, muốn chăm lo cho dân, phát huy nội lực trong dân thì phải tổ chức, xây dựng bộ máy tốt, đội ngũ cán bộ có phẩm chất và năng lực tương xứng, đáp ứng yêu cầu đặt ra. Tính đến ngày 31/12/2023, tổng số cán bộ, công chức cấp xã tỉnh Lạng Sơn: 3.892 người (cán bộ: 1.982 người; công chức: 1.910 người). Trong đó: Nữ: 1.423 người, tỷ lệ 36,56%. Đảng viên: 3.720 người, tỷ lệ 95,58%. Người dân tộc thiểu số: 3.463 người, tỷ lệ 88,98%. Tôn giáo: 03 người, tỷ lệ 0,08%. Về trình độ chuyên môn:: Tiến sĩ: 01 người; Thạc sĩ: 59 người; Đại học: 2.967 người; Cao đẳng: 238 người; Trung cấp: 607 người; Sơ cấp: 20 người. Trình độ lý luận chính trị: Cử nhân: 03 người; Cao cấp: 63 người; Trung cấp: 2.796; Sơ cấp: 955 người; Chưa qua đào tạo: 75 người. Bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước: Chuyên viên chính và tương đương: 55 người; Chuyên viên và tương đương: 1.014 người; Cán sự và tương đương: 2.457 người; Chưa qua bồi dưỡng: 366 người. Cán bộ, công chức cấp xã có chứng chỉ về trình độ ngoại ngữ 1.442 người, tin học 3.845 người.
Về tiêu chuẩn cán bộ, công chức cấp xã, tại Nghị quyết 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 - 2030 xác định mục tiêu đến năm 2030 là: 100% cán bộ, công chức cấp xã có trình độ cao đẳng, đại học và được chuẩn hoá về lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng làm việc. Tại Nghị định số 33/2023/NĐ-CP ngày 10/6/2023 của Chính phủ quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố xác định tiêu chuẩn đối với cán bộ cấp xã phải có trình độ lý luận chính trị từ trung cấp trở lên.
Đến nay toàn tỉnh vẫn còn 16,12% cán bộ, công chức cấp xã có trình độ chuyên môn là sơ cấp và trung cấp; 9,4% chưa được bồi dưỡng quản lý nhà nước ngạch chuyên viên trở lên; 1,92% chưa qua đào tạo lý luận chính trị. Như vậy, để đến năm 2030 đạt mục tiêu 100% cán bộ, công chức cấp xã có trình độ cao đẳng, đại học và được chuẩn hoá về lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng làm việc theo Nghị quyết số 76/NQ-CP và Kế hoạch số 12/KH-UBND ngày 18 tháng 01 năm 2024 của Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn thì cán bộ, công chức cấp xã cần tích cực, trách nhiệm tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực thực hiện nhiệm vụ, đáp ứng các yêu cầu, tiêu chuẩn theo quy định đáp ứng trong triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.
Tuy nhiên, hiện nay đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh vẫn còn những khó khăn và hạn chế trong công tác triển khai thức hiện xây dựng nông thôn mới: Một số cán bộ, công chức cấp xã còn thụ động, chưa chủ động tham gia các lớp bồi dưỡng ngoài kế hoạch để hoàn thiện đạt chuẩn cũng như nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị; Một số cán bộ, công chức cấp xã triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới còn thiếu kinh nghiệm thực tiễn; triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao còn chậm, chưa chủ động, vẫn còn tình trạng chờ văn bản giao việc hoặc đôn đốc mới triển khai thực hiện; công tác tham mưu có lúc chưa nhanh nhạy, hiệu quả chưa cao; việc phối hợp giữa các cấp, các bộ phận trong thực thi công vụ có lúc, có nơi chưa chặt chẽ; một bộ phận cán bộ, công chức còn có biểu hiện gây khó khăn, phiền hà cho tổ chức, người dân trong giải quyết công việc; triển khai xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của tỉnh Lạng Sơn còn thiếu kỹ năng về nghiệp vụ quản lý, kiến thức về kinh tế và hiểu biết pháp luật; nông thôn mới. Mặt khác, do trình độ của đội ngũ này chưa đồng đều giữa các địa phương trong tỉnh và thường xuyên thay đổi nên đã ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi chính sách, pháp luật tại địa phương. Việc bố trí, sử dụng, phân công công tác đối với cán bộ, công chức ở một số UBND cấp xã còn nhiều bất cập, chưa phù hợp với chuyên môn, chưa phát huy hết khả năng của đội ngũ cán bộ, công chức hiện có.
Để khắc phục những khó khăn, hạn chế về đội ngũ cán bộ, công chức trong thực hiện triển khai mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Lạng Sơn cần thực hiện một số giải pháp sau:
Một là, các cấp ủy, chính quyền cơ sở cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã trong triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới của xã. Xây dựng lộ trình đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cấp cơ sở hiện có, chú trọng tạo nguồn để bổ sung vào bộ máy cấp uỷ, chính quyền cơ sở.
Hai là, hàng năm có đánh giá đúng thực trạng  đội ngũ cán bộ cấp xã, làm cơ sở cho việc sắp xếp, bố trí, luân chuyển cho phù hợp với năng lực sở trường và trình độ chuyên môn được đào tạo. Có chế độ khen thưởng, động viên kịp thời đối với những cán bộ, công chức hoàn thành tốt nhiệm vụ. Khuyến khích cán bộ, công chức tự học, tự đào tạo để nâng cao trình độ. Đối với cán bộ, công chức trẻ có triển vọng, lớp tạo nguồn cần phải đào tạo cơ bản, toàn diện để có kiến thức cơ bản, có năng lực thực tiễn và có kỹ năng thực hành để đáp ứng yêu cầu về lâu dài.
Ba là, Trường Chính trị Hoàng Văn Thụ và các trung tâm chính trị huyện, thành phố cần nghiên cứu đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo, tập trung đào tạo đối tượng là cán bộ, công chức theo hướng lồng ghép, kết hợp giữa đào tạo chuyên môn với lý luận chính trị, quản lý nhà nước và kỹ năng hành chính.  Cần có khảo sát đánh giá, kết quả sử dụng cán bộ, công chức xã sau đào tạo, bồi dưỡng để bổ sung giáo trình, tài liệu cho phù hợp.
Việc đổi mới nội dung, phương thức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã cần sát với thực tế, hướng vào các vấn đề thiết thực đặt ra từ quá trình thực thi công vụ, coi trọng việc rèn luyện nâng cao kỹ năng công tác trong xây dựng nông thôn mới: kỹ năng tuyên truyền, thuyết phục, kỹ năng lập dự án, xây dựng kế hoạch, kỹ năng hành chính... phù hợp với tính chất, đặc thù công việc ở cấp xã. Nội dung đào tạo, bồi dưỡng phải sát với thực tiễn để sau mỗi khóa đào tạo sao cho đội ngũ cán bộ, công chức phải có đủ trình độ và kỹ năng đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội ở xã nói chung và thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới nói riêng. Thực hiện chế độ đào tạo, bồi dưỡng cấp nhật kiến thức mới theo định kỳ, bắt buộc hằng năm; thực hiện chế độ đào tạo, bồi dưỡng trước khi bổ nhiệm.
Bốn  là, UBND tỉnh cần tăng cường kinh phí cho việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cấp xã, có chế độ ưu tiên đãi ngộ đặc biệt dành riêng cho cán bộ, công chức dân tộc thiểu số đi học, đặc biệt ưu tiên cho việc đào tạo cán bộ nguồn, cán bộ vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng, nhằm động viên họ yên tâm học tập để nâng cao trình độ, năng lực lãnh đạo và quản lý, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới.
Tóm lại, việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã có vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia nhất là chương trình xây dựng nông thôn mới hiện nay. Hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ảnh hưởng to lớn đến kết quả và chất lượng xây dựng nông thôn mới.  Vì thế, việc quan tâm đến việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã vững mạnh về chính trị, có đạo đức, lối sống trong sạch, có trình độ và năng lực đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới là một trong những yêu cầu cấp thiết hiện nay. Với những giải pháp thiết thực, hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ này ở tỉnh Lạng Sơn sẽ giúp cấp ủy, chính quyền các cấp trên địa bàn tỉnh sẽ sớm thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng nông thôn mới theo Nghị Quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XVII của tỉnh đề ra./.
                                                                                   ThS. Nguyễn Thị Lan Hương
Phó Trưởng khoa lý luận cơ sở